Ksantelazma Nedir?
Ksantelazma, cilt altında kolesterol ve yağ birikimi sonucu oluşan, genellikle sarımsı veya kahverengi renkte plaklar şeklinde görülen bir hastalıktır. Bu plaklar çoğunlukla göz kapaklarında, özellikle üst göz kapağının iç köşesinde yerleşir. Estetik kaygılar dışında, ksantelazma, vücudun metabolizmasındaki bozukluklara dair önemli bir işaret olabilir. Yüksek kolesterol, diyabet ve karaciğer hastalıkları gibi metabolik bozukluklar, bu rahatsızlığın başlıca sebeplerindendir.

Ksantelazma Neden Oluşur?
Ksantelazmanın oluşumu tam olarak anlaşılmamış olsa da, birkaç ana risk faktörü hastalığın gelişimine yol açabilir:

• Yüksek Kolesterol ve Trigliserit Seviyeleri: LDL (kötü kolesterol) seviyeleri yüksek olan bireylerde ksantelazma daha sık görülür.
• Genetik Yatkınlık: Ailede ksantelazma öyküsü olan kişilerde, bu hastalığın gelişme riski artmaktadır.
• Metabolik Sendrom ve Diyabet: Kan şekeri yüksekliği, yağ metabolizmasını etkileyerek ksantelazma riskini artırır.
• Karaciğer Hastalıkları: Yağ metabolizmasının bozulması, ksantelazma oluşumunu tetikleyebilir.
• Obezite ve Sağlıksız Beslenme: Dengesiz ve yağlı beslenme, kandaki lipit seviyelerini yükselterek ksantelazmanın gelişmesine neden olabilir.
• Sigara Kullanımı: Sigara içmek, damar sağlığını olumsuz etkileyerek yağ birikimini artırabilir.
• İleri Yaş: Ksantelazma, genellikle 40 yaş ve üzeri bireylerde daha yaygındır.

Ksantelazma Belirtileri Nelerdir?
Ksantelazma genellikle aşağıdaki belirtilerle kendini gösterir:

• Sarımsı veya Krem Rengi Plaklar: Göz kapağında, genellikle üst göz kapağının iç köşesinde yer alan, sarımsı veya krem renginde plaklar görülür. Bu plaklar, zamanla büyüyebilir ve birleşebilir.
• Simetrik Dağılım: Çoğu hastada ksantelazma, her iki gözde de simetrik olarak yerleşir. Lezyonlar ağrısızdır, ancak estetik kaygı yaratabilir.
• Estetik Zorluklar: Ağrıya, kaşıntıya veya kızarıklığa yol açmaz; ancak büyüdükçe estetik açıdan rahatsız edici olabilir.

Ksantelazma Nasıl Teşhis Edilir?
Ksantelazma teşhisi, genellikle dermatologlar tarafından yapılan fiziksel muayene ile konur. Bunun yanı sıra, altta yatan metabolik hastalıkları araştırmak amacıyla kan testleri yapılabilir. Kan testlerinde kolesterol, trigliserit ve kan şekeri seviyeleri kontrol edilerek, hastalığın temel nedenleri araştırılır. Ayrıca, nadir durumlarda, lezyonun kanserli olup olmadığını tespit etmek için biyopsi yapılabilir.

Ksantelazma Nasıl Tedavi Edilir?
Ksantelazma tedavisi, lezyonun boyutuna, derinliğine ve hastanın estetik kaygılarına göre farklılık gösterir. Tedavi seçenekleri şu şekildedir:

1. Kriyoterapi (Dondurma Yöntemi):
   Sıvı nitrojenle lezyon dondurularak, birkaç gün içinde kabuklanıp dökülmesi sağlanır. Bu yöntem, hızlı ve iz bırakma riski düşük bir seçenektir. Ancak büyük ksantelazmalar için birden fazla seans gerekebilir.
2. Lazer Tedavisi:
   Yüksek enerjili lazer ışınları ile lezyonun üst tabakası buharlaştırılır. Genellikle CO2 lazer ve erbium lazer tercih edilir. Lazer tedavisi, hızlı iyileşme sağlar ve iz bırakma riski düşüktür.
3. Elektrokoterizasyon (Yakma Yöntemi):
   Elektrik akımı ile ksantelazma dokusu yakılır ve ortadan kaldırılır. Küçük lezyonlar için etkili bir yöntemdir ve hızlı iyileşme sağlar. Ancak, bazen küçük izler oluşabilir.
4. Cerrahi Eksizyon:
   Büyük veya derin ksantelazmalar için cerrahi müdahale yapılır. Lezyon lokal anestezi altında cerrahi olarak çıkarılır ve genellikle kalıcı bir çözüm sağlar. Küçük bir iz kalabilir.
5. Kimyasal Peeling:
   Cildin üst tabakasını soyma işlemi ile ksantelazma tedavi edilebilir. Bu yöntem, hafif ksantelazmalar için uygundur ve genellikle iz bırakmaz.

Ksantelazma Tedavisinden Sonra İz Kalır mı?
Minimal invaziv yöntemlerde (lazer, kriyoterapi) iz kalma riski oldukça düşüktür. Ancak cerrahi tedavi sonrasında, dikiş gerekirse küçük bir iz kalabilir. Uygun yara bakımı ile bu izler zamanla belirginliğini kaybeder.

Ksantelazma Tekrarlar mı?
Tedavi sonrası, altta yatan metabolik bozukluklar (yüksek kolesterol, diyabet, vb.) düzeltilmezse ksantelazma tekrar edebilir. Bu nedenle, tedavi sonrası kolesterol ve kan şekeri seviyelerinin kontrol altında tutulması, sağlıklı beslenme ve egzersiz alışkanlıklarının benimsenmesi tekrarı önlemeye yardımcı olur.

Ksantelazma İçin Hangi Uzmanlara Başvurulmalıdır?
Ksantelazma teşhisi ve tedavisi için dermatoloji, genel cerrahi veya plastik cerrahi uzmanına başvurulmalıdır.